Monitoring w miejscu pracy

            Z uwagi na coraz częstsze przypadki instalowania monitoringu w pracy, niezwykle doniosłe znaczenie mają przepisy dotyczące ochrony dóbr osobistych oraz danych osobowych pracowników. Dość niejasne przepisy prawa pracy w tej kwestii wymagają interpretacji przez pryzmat przepisów samej konstytucji i innych ustaw. Mając na względzie powszechnie chronione dobra o charakterze osobistym pracownika, w szczególności prawo do prywatności, swobody komunikowania się np. z innymi pracownikami podczas ustawowych przerw w pracy, tajemnicy korespondencji itp., należy stwierdzić, iż:

            Pierwszą podstawową kwestią jest obowiązek poinformowania pracownika o fakcie zainstalowania monitoringu w zakładzie pracy, bowiem takie działanie pracodawcy wkracza w sferę prywatności pracownika. Poinformowanie pracownika winno nastąpić przed przystąpieniem pracodawcy do korzystania z danych przekazanych i przechowywanych przez urządzenia  monitorujące.

            Zgodnie z art. 47 Konstytucji "każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz decydowania o swoim życiu osobistym". Konkretyzację tego prawa zawiera art. 51 Konstytucji, dotyczący jednego z przejawów prawa do prywatności jakim jest prawo do ochrony danych osobowych. Przejawem prawa do prywatności jest zaś wolność komunikowania się, która obejmuje tajemnicę korespondencji, oraz wszelkiego rodzaju kontakty międzyosobowe (art. 49 Konstytucji). Powyższe dobra osobiste człowieka zostały także wymienione i objęte ochroną normą prawną z art. 23 i 24 kodeksu cywilnego. Zgodnie natomiast z postanowieniami art. 11(1) kodeksu pracy Pracodawca jest obowiązany szanować godność i inne dobra osobiste pracownika.

            Powyższe dobra osobiste winny być respektowane i szanowane podczas korzystania przez pracodawcę z przysługującego mu uprawnienia do kontroli przebiegu pracy, czy realnej możliwości oceny jej efektywności. Co więcej, pracownik w godzinach pracy zobowiązany jest ją świadczyć i pozostawać do dyspozycji pracodawcy. Czynności kontrolne, w tym w postaci zainstalowania monitoringu, podejmowane przez pracodawcę są dodatkowo uzasadnione tym, iż pracodawca podejmując ryzyko zatrudnieniowe ponosi odpowiedzialność za działania pracowników – lub ich zaniechania – wobec osób trzecich (por. art. 120 kodeksu pracy i nast.).

            Wobec powyższego, pracodawca musi pamiętać, aby w swoich działaniach, mających na celu obronę firmy (chronienie pracodawcy przed zagrożeniami zewnętrznymi kradzieże, wewnętrznymi w postaci rzeczywistych, czy częściej ewentualnych działań pracowników, które wyrządzają/mogą wyrządzić szkodę, a nawet celem zmotywowania pracowników do wydajniejszej pracy) zachować pewną adekwatność środków do zagrożeń i o nich poinformować pracowników. Z całą pewnością należy wskazać, iż kamery nie mogą być instalowane w tych pomieszczeniach, w których prawo do prywatności pracownika powinno być przestrzegane w zwiększonym zakresie, to znaczy w toaletach, szatniach itp.

            Niewątpliwie przesłanką legalizującą proces monitoringu pracowników jest poinformowanie ich o zainstalowaniu kamer na terenie zakładu pracy. Nie ma szczegółowych uregulowań o sposobie poinformowania pracownika o w/w fakcie. Może to nastąpić np. w regulaminie pracy czy też w informacji wręczanej pracownikowi podczas zawierania umowy o pracę. Brak natomiast  poinformowania pracownika może stanowić naruszenie jego dóbr osobistych, a tym samym narażenie pracodawcy na odpowiedzialność odszkodowawczą. Pracodawca winien dysponować dowodem poinformowania pracownika o monitoringu w pracy. 

            Warto dodatkowo zwrócić uwagę na zagadnienie związane z monitoringiem pracownika dokonywanym za pomocą kamer, jakim jest zapewnienie przez pracodawcę prawidłowego zabezpieczenia zapisów obrazów. Pracodawca jest odpowiedzialny za to, aby żadna z osób nieuprawnionych nie miała dostępu do tych materiałów. Niezachowanie wskazanych wyżej wymogów bezpieczeństwa może spowodować, iż pracodawca poniesie odpowiedzialność karną przewidzianą w ustawie o ochronie danych osobowych na podstawie art. 51 ust 1 tej ustawy, który stanowi: „Kto administrując zbiorem danych lub będąc obowiązany do ochrony danych osobowych udostępnia je lub umożliwia dostęp do nich osobom nieupoważnionym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2”. Ponadto w świetle art. 52 w/w ustawy „Kto administrując danymi narusza choćby nieumyślnie obowiązek zabezpieczenia ich przed zabraniem przez osobę nieuprawnioną, uszkodzeniem lub zniszczeniem, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.”.

            Należy bowiem podkreślić, iż zarejestrowany obraz za pomocą monitoring jest daną osobową (wizerunek osób znajdujących się na nagraniach). Stosując monitoring należy uznać, iż mamy do czynienia z przetwarzaniem danych osobowych jakim jest wizerunek osób zarejestrowanych na obrazie.

            W związku z powyższym, skoro pracodawca może instalować monitoring dla celów wskazanych w ustawie (o których mowa powyżej), winien jest upoważnić tylko odpowiednie osoby np. kierowników działów, dział ochrony, które będą miały dostęp do obrazu. Ponadto jako administrator danych osobowych pracodawca jest zobowiązany do ochrony tych danych osobowych jak również zabezpieczenia ich przed osobami nieuprawnionymi. W związku z powyższym udostępnienie obrazu rejestrowanego przez monitoring osobom nieupoważnionym może narazić pracodawcę na odpowiedzialność karną, o której mowa w przepisach ustawy o ochronie danych osobowych, jak również odpowiedzialność cywilną względem pracowników w przypadku ewentualnego naruszenia ich dóbr osobistych. Nie można także zapomnieć, iż każdej osobie przysługuje prawo żądania modyfikowania/zmiany/usuwania danych osobowych jej dotyczących.

Patrycja Zbozień

Kancelarie Radców Prawnych Nowosielski i Wspólnicy spółka jawna z siedzibą w Bielsku-Białej